Tak. Samych sposobów docierania jest wiele i dla każdego producenta klocków jest on inny, ze względu na charakter użytej mieszanki, ale warto podkreślić, że nie jest możliwa właściwa eksploatacja hamulców bez przeprowadzenia procedury docierania. Nawet, jeśli sprzedawca będzie zapewniał nas, że jego produkt nie wymaga docierania musimy zdawać sobie sprawę z tego, że prawidłowe ułożenie się tarcz hamulcowych i klocków będzie owocowało bardziej efektywnym i wydajniejszym układem, mniejszym zużyciem tarcz i klocków a przede wszystkim zmniejszy jego awaryjność.

Zapewne niektórym nasuwa się pytanie: Jak w takim razie używają klocków zawodowcy skoro mamy do czynienia z tak skomplikowanymi procedurami a sam proces wymaga od nas wielkiego zaangażowania, wiedzy i czasu? Niestety profesjonalne zespoły są w trochę lepszej sytuacji, bo ktoś robi to za nich. Oczywiście nikt nie jeździ po ulicy 200km/h i nie dociera klocków dla zespołów, które używają kilka a nawet kilkanaście kompletów klocków i tarcz podczas jednej sesji treningowej. W tym celu używa się skomputeryzowanych hamowni i urządzeń a klocki przygotowuje się i sprzedaje w kompletach z tarczami.

3. Co oznacza pojęcie "pre-burnished brake pad" (klocki przypiekane)?

Na rynku oprócz tradycyjnych klocków coraz częściej można spotkać klocki takiego typu. Są to klocki hamulcowe, które w procesie produkcji zostają częściowo poddawane na działanie wysokich temperatur na powierzchnię cierną klocka symulując tym samym proces docierania pod względem termicznym "pre-burnished ". Takie klocki w dalszym ciągu wymagają prawidłowego dotarcia do nowej tarczy jednak kierowcy mają ułatwione zadanie, ponieważ proces ten trwa nieco krócej w porównaniu z tradycyjnymi klockami.

4. Co się stanie jeśli nie dotrzemy prawidłowo klocków hamulcowych?

Wiemy już, że w hamowanie to skomplikowany proces fizyczny gdzie dużą rolę odgrywa ułożenie się wzajemne tarczy do klocka pod względem termicznym. Częstym błędem popełnianym przez wielu kierowców jest zbyt szybkie doprowadzenie do maksymalnej temperatury pracy klocka przez zbyt długie, mocne i gwałtowne hamowanie. A także przez nieodpowiednie techniki studzenia układu w procesie docierania. W przypadku tarczy brak technik docierania na fabrycznie nową tarczę uniemożliwi utworzenie się takiego "filmu" przez dłuższy okres czasu przekładając się bezpośrednio na osiągi oraz żywotność układu. Główny źródłem tarcia będzie nie cała powierzchnia między klockiem i tarczą, a wszelkiego rodzaju nierówności powstałe w procesie obróbki metalu, szlifowania na powierzchni tarczy. Skutkiem takiego działania w obu przypadkach jest przegrzanie klocków hamulcowych a często i tarcz objawiające się zeszkleniem powierzchni klocka, piszczeniem klocków a w ekstremalnych przypadkach może prowadzić do całkowitego zaniku hamulców.

Zdjęcie po lewej stronie (rys 1) przedstawia nową tarczę z wyraźnymi śladami po maszynowej obróbce stali. Tarcza po prawej przedstawia tarczę po dotarciu. Proszę zwrócić uwagę na wyraźną zmianę koloru na tarczy. Obecność koloru niebiesko-szarego wskazuje na naniesienie materiału z klocka na tarczę tj. utworzenie filmu, o którym była mowa wcześniej (rys 2, 3)

---

5. Na co zwrócić uwagę montując nowe klocki na używane tracze?

Kolejną ważną rzeczą często pomijaną przez wiele osób montujących nowe klocki jest kwestia nagromadzonego depozytu, pochodzącego z pozostałości materiału po starych klockach na tarczy, który tworzy nierówności będące nie tylko przeszkodą w utworzeniu się nowego filmu pomiędzy tarcza a klockiem, ale będzie on też doprowadzał do przegrzewania się całego układu. Większość współczesnych producentów klocków używa tak jak to wielokrotnie, powtarzaliśmy mieszanek, których skuteczność zależna jest od przeniesienia cienkiej warstwy materiału z klocka na tarczę "friction film transfer". By umożliwić powstanie takowego filmu między powierzchnią tarczy i klocka tak ważne jest dokładne oczyszczenie używanej tarczy przed załażeniem nowych klocków. W ekstremalnych przypadkach na mocno zniszczonych i przegrzanych tarczach w wyniku działania skomplikowanych reakcji chemicznych depozyt przybiera charakter twardej struktury noszącej nazwę cementyt. Jest to związek atomów atomów węgla i stali, niezwykle twardy przez co będący doskonałym materiałem ciernym ale za to wyjątkowo mało odporny na działanie wysokich temperatur. Depozyt w większości przypadków jest niewidoczny gołym okiem i ma grubość od kilku do kilkunastu mikronów. Jest to wystarczająco dużo by doprowadzić do przegrzania i zniszczenia nawet najlepszego zestawu tarcz i klocków hamulcowych. Jeśli mamy być z Wami szczerzy to można śmiało zaryzykować stwierdzeniem, że: Tarcze hamulcowe nie lubią zmiany mieszanek w trakcie użytkowania. Czołowi producenci zarówno klocków jak i tarcz hamulcowych na całym świecie nie zalecają zmian mieszanek klocka na jednej i tej samej tarczy. Chcąc jednak założyć wyczynowe klocki na tarcze, które były wcześniej używane z ulicznymi klockami musimy liczyć się z tym, że takie tarcze trzeba odpowiednio przygotować. Zaleca się zdjąć za pomocą papieru ściernego lub przez przetoczenie jak największą ilość materiału z tarczy, ponieważ pozostawiony depozyt z organicznych bądź ceramicznych klocków mniej odporny na działanie wysokich temperatur będzie w dość łatwy i szybki sposób prowadził do przegrzania się całego układu. Patrząc z drugiej strony mniejsze jest ryzyko przegrzania tarcz, kiedy klocek wyczynowy zastąpimy ulicznym. Depozyt mieszanki z grupy Motorsport odporny na działania wysokich temperatur będzie w sposób naturalny w trakcie użytkowania zastępowany nowym depozytem z nowego klocka.

Zdjęcie nr 4 - przedstawia mocno zniszczoną tarcze pokrytą depozytem związków powstałych na jej powierzchni w wyniku długotrwałego działania wysokich temperatur, obok zdjęcie tarczy prawidłowo funkcjonującego ukłądu hamulcowego.

Zdjęcia nr 5 i 6 przedstawiają tarcze z depozytem pozostawionym po starych klockach.

Rys 7 Przedstawia depozyt pozostawiony po przegrzanym i topiącym się klocku.

6. Co to znaczy, że klocki hamulcowe się "zeszkliły"?

Z zjawiskiem "zeszklenia" się powierzchni klocków hamulcowych mamy doczynienia wtedy, kiedy mieszanka, z jakiej wykonany jest klocek została przegrzana. Prowadzi to do krystalizowania się materiału ciernego klocka na jego powierzchni oraz powierzchni tarczy hamulcowej. Typowym objawem są: słaba wydajność układu hamulcowego, wibracje, drgania hamulca, piszczenie klocków, a w ekstremalnych przypadkach pęknięcia i szczeliny w materiale klocka. Najczęstszą przyczyną jest praca klocków hamulcowych w temperaturach powyżej zalecanej maksymalnej temperatury dla danego rodzaju mieszanki albo nieprawidłowo przeprowadzonego procesu docierania nowych klocków hamulcowych. W porę wykryte zjawisko jesteśmy w większości przypadków w stanie wyeliminować poprzez demontaż tarcz i klocków, usunięcie zeszklonej powierzchni z klocka i tarczy za pomocą papieru ściernego i ponownym odtłuszczeniu tarcz hamulcowych nie zapominając o przeprowadzeniu procesu docierania hamulców od nowa.

7. Dlaczego moje klocki piszczą?

Piszczenie hamulców pomijając czynniki czysto mechaniczne jak uszkodzenia zacisków, zabrudzenia obce elementy znajdujące się między tarczą a klockiem, wysokie zużycie tarcz bądź klocków hamulcowych jest spowodowane przez wibracje powstające w procesie hamowania między klockiem hamulcowym a tarczą. Twardość klocka, rodzaj użytej mieszanki, geometria samego klocka jak i czynniki atmosferyczne (wilgotność i temperatura powietrza) wszystko to ma także bezpośredni wpływ na występowanie zjawiska piszczenia klocków.
Niektóre rodzaje wyczynowych mieszanek są bardziej narażone na piszczenie ze względu na składniki metaliczne w nich występujące. W tym przypadku nie przewidujemy procedury specjalnego postępowania w celu wyeliminowania tego zjawiska gdyż jest ono nieodłącznym elementem procesu hamowania.
Klocki EBC i Hawk Performance cieszą się dobra opinią jako klocki ciche a zarazem wydajne w swojej klasie. Prawidłowo zamontowane i dotarte uliczne klocki ceramiczne, HPS czy HP+ będą cieszyć każdego entuzjastę szybkiej sportowej jazdy nie tylko swoją wydajnością, ale i komfortem w codziennym użytkowaniu.

Jak temu zaradzić?

• Instalujmy zawsze klocki zgodnie z przeznaczeniem. Uszkodzone elementy zacisku hamulcowego, jarzma, mocowania klocków itp. należy wymienić na nowe. Niedozwolone jest montowanie klocków innych niż przewidział producent.
• Po przez przeprowadzenie montażu klocków w zalecany przez producenta sposób jak i procedury docierania można wyeliminować lub znacznie zmniejszyć to zjawisko.
• Wymieniaj tarcze nie tylko z powodu przekroczenia ich minimalnej grubości, ale również w przypadku pojawienia się na powierzchni głębokich rowków.
• Dokonaj pomiaru "bicia" piast na ich obwodzie. Maksymalne odchylenie nie może przekraczać 0,02 mm. Bicie piast jest częstym powodem stawiania mylnej diagnozy bicia tarcz hamulcowych.
• Po zamontowaniu tarcz w przypadku tarcz używanych dokonaj pomiarów bicia tarcz w obwodowych ich częściach. Wartość bicia po wykonaniu pełnego obrotu tarczy nie może przekraczać 0,08 mm. Naturalne bicie nawet nowej tarczy waha się w przedziale 0,02-0,05 mm., Jeśli wartość ta jest większa, należy spróbować obrócić tarczę względem otworów i ponownie zamontować. Pomiar ten jest najważniejszą czynnością podczas wymiany tarcz.
• Dokładnie oczyść tarcze hamulcowe z depozytu po poprzednich klockach w przypadku tarcz używanych oraz zabrudzeń tłuszczowych (olej, smar), najlepiej preparatem odtłuszczającym, "brake cleaner" lub podobnym. Nawet nowe tarcze należy odtłuszczać przed montażem, ponieważ tarcze często są powlekane cienką warstwą oleju chroniącego je przed korozją, który również należy usunąć.
• Używajmy każdorazowo pasty montażowej na zewnętrzną część klocka hamulcowego oraz wszystkie elementy metalowe zacisku mające kontakt z klockiem. Zadaniem smaru jest niwelowanie zjawiska wibracji i piszczenia klocka podczas użytkowania.
• Dokręć śruby kół na krzyż używając klucza dynamometrycznego. Moment dokręcania śrub waha się od 7 do 11 Nm.

Wszystkie klocki w miarę zużywania się mniej lub więcej pylą. Niektóre wyczynowe mieszanki z grupy Motorsport odznaczają się większym niż seryjnie montowane klocki pyleniem i zużyciem tarcz hamulcowych. Odpowiemy Wam krótko starym polskim powiedzeniem "Nie można złapać dwóch srok za jeden ogon".
Pamiętajmy, że ideą hamowania w Motorsporcie jest zatrzymanie pojazdu na możliwie najkrótszym dystansie. Zastosowanie mieszanek metaliczno-karbonowych o podwyższonym współczynniku tarcia w przypadku produktów EBC RED i Hawk Performance Motorsport to nie tylko większa odporność na występowanie zjawiska "fadingu", ale i znaczne skrócenie drogi hamowania. Chcemy Was uświadomić, że nie jest możliwe osiągnięcie lepszych rezultatów w hamowaniu bez szybszego zużywania się tarcz, klocków czy większego pylenia.
Niektóre światowe firmy produkujące klocki hamulcowe wydają ogromne pieniądze by udowodnić, że produkowane przez nich ceramiczne klocki hamulcowe noszą miano niepylących i wyczynowych. Ceramiczne klocki nie tylko mają znacznie mniejszy współczynnik tarcia oraz niższą odporność termiczną. Działają jako słaby przewodnik podnosząc szybko i znacznie temperaturę stalowych tarcz hamulcowych. A najgorszą rzeczą, jaką może zrobić każdy użytkownik szukający lepszych i wydajniejszych hamulców jest montaż klocków o niższym współczynniku tarcia, które niekorzystnie podnoszą temperaturę pracy całego układu.

 

• Po osiągnięciu szybkości ok. 50-55 km/h delikatnie rozpocznijmy hamowanie mające na celu spowolnienie samochodu do 10-15 km/h ale nie jego całkowite zatrzymanie. Zwalniajmy pedał hamulca po krótkiej chwili. Powtórzmy czynność 6-8 razy.
• Podobną procedurę zastosujmy po krótkiej chwili z większych szybkości i większą siła hamująć z 80 km/h do 25-30 km/h. Czynność powtórzmy 3 razy bez zatrzymywania. Nogę z pedału zwalniamy natychmiastowo zachowując kilkusekundowe odstępy między hamowaniami.
• Całość schładzamy kilkuminutową jazdą bez zatrzymywania się.
• Układ hamulcowy będzie gotowy do użycia po zatrzymaniu się i pozostawieniu samochodu do całkowitego schłodzenia klocków i tarcz ok. 15 minutach.

Ponieważ docieranie nowych hamulców wymaga od nas jazdy bez zatrzymywania się a także hamowania ze znacznych szybkości często przekraczających dozwoloną prędkość radzimy wybrać odosobniony odcinek drogi lub godziny poza szczytem. Chcemy Was uświadomić, że prawidłowe dotarcie hamulców nie jest możliwe w ruchu miejskim.

1. Po osiągnięciu szybkości ok. 45-50 km/h delikatnie rozpocznijmy hamowanie mające na celu delikatne rozgrzanie i prawidłowe ułożenie się klocków w stosunku do tarczy. Zwalniajmy pedał hamulca po krótkiej chwili bez zatrzymywania. Powtórzmy czynność 5-6 razy.
2. Podobną procedurę serii hamowań zastosujmy po krótkiej chwili z większych szybkości i większą siła od 80-100 km/h zwalniając samochód do 30-40 km/h. Czynność powtórzmy 5 razy bez zatrzymywania. Nogę z pedału zwalniamy natychmiastowo zachowując kilkusekundowe odstępy między hamowaniami.
   
   NIE WOLNO HAMOWAĆ Z DUŻYCH PRĘDKOŚCI DO ZERA!!!
   
   Zatrzymanie się z noga spoczywającą na pedale hamulca może doprowadzić do zniszczenia tarcz hamulcowych, kiedy gorąca powierzchnia klocka zetknie się przez dłuższą chwilę z stalową tarczą. Hamowanie ma być pewne i energiczne, ale zarazem nie wolno nam doprowadzić do zblokowania się kół czy załączenia się systemu ABS.
3. Pierwsze dwa punkty nie odbiegały zasadniczo od procedury docierania klocków ulicznych. Teraz kluczem do sukcesu w docieraniu klocków wyczynowych jest prawidłowe postepowanie w kolejnym etapie docierania ze znacznych prędkości, takich, jakie osiągamy podczas zawodów i rajdów. Wymaga to od nas jazdy z szybkością często powyżej 140 km/h. Czynność hamowania powtarzamy 3 razy zachowując kilkunasto sekundowe odstępy między hamowaniami. Pamiętamy, że nie wolno nam doprowadzić do blokowania, kół, załączania się systemu ABS i zatrzymania pojazdu. Podczas dokonywania tej procedury możemy zaobserwować znacznie słabszy hamulec niż dotychczas, może wystąpić dymienie, i swąd klocków hamulcowych. Czucie pedału hamulca będzie się stabilizowało w miarę schładzania hamulców.
4. Całość schładzamy kilkuminutową jazdą bez zatrzymywania się.
5. Układ hamulcowy będzie gotowy do użycia po zatrzymaniu się i pozostawieniu samochodu do całkowitego schłodzenia klocków i tarcz ok. 30 minutach.
6. Zalecamy dodatkowo spokojniejszą jazdę w miarę możliwości przez kolejne 200-300 km do prawidłowego ułożenia się klocków i tarcz hamulcowych. Proces ten może przebiegać dłużej w przypadku, kiedy zastosowano nowe klocki i stare tarcze hamulcowe.

Czynności o których warto pamiętać instalując nowe klocki hamulcowe:

1. Nigdy nie używajmy mocno wyeksploatowanych i zniszczonych tarcz hamulcowych z nowymi wyczynowymi klockami.
2. Dokonaj pomiaru "bicia" piast na ich obwodzie. Maksymalne odchylenie nie może przekraczać 0,02 mm. Dokonaj pomiarów bicia tarcz w obwodowych ich częściach. Wartość bicia po wykonaniu pełnego obrotu tarczy nie może przekraczać 0,08 mm.
3. Wymieniaj tarcze nie tylko z powodu przekroczenia ich minimalnej grubości, ale również w przypadku pojawienia się na powierzchni głębokich rowków.
4. Nowe tarcze hamulcowe należy prawidłowo odtłuścić preparatami typu "Brake Cleaner" lub w ostateczności ciepłą wodą z mydłem.
5. Pamiętajmy przed usunięciem depozytu ze starych klocków hamulcowych w przypadku używanych tarcz za pomocą papier ściernego, lub przetaczając tarcze.
6. Przed montażem tarcz hamulcowych należy dokładnie oczyścić piasty i inne elementy układu hamulcowego z rdzy i zanieczyszczeń.

 Drukuj   Wyślij do znajomego